माझी लाडकी १५ पुस्तकं

Gने टॅगलं आहे मला.

"Don't take too long to think about it. Fifteen books you've read that will always stick with you. First fifteen you can recall in no more than 15 minutes. Tag up to 15 friends, including me because I'm interested in seeing what books my friends choose."

कायम जवळ ठेवावीशी वाटतील अशी फक्त १५ पुस्तकं सांगायची?

हं. अवघड आहे. ही माझी पहिली यादी ...

* To kill a mocking bird - Harper Lee

* The citadel - A J Cronin

* निशिगंध - मृणालिनी देसाई. (माझ्याकडचं हे सुंदर पुस्तक कुणीतरी वाचायला नेऊन ढापलं / हरवलं आहे. त्याचं प्रकाशन, नवी आवृत्ती याचा मला पत्ता लागत नाहीये. तुम्हाला कुणाला या पुस्तकाविषयी माहिती असेल तर प्लीSSज सांगा.)

* Jonathan Livingston Seagull - Richard Bach

* The prophet - khalil gibran

* Gone with the wind - Margaret Mitchell

* बनगरवाडी - व्यंकटेश माडगूळकर

* 3 cups of tea - Greg Mortenson

* Freedom in exile - The Dalai Lama

* Peony - Pearl S Buck (हो. माझ्या मते हे तिचं 'Good Earth' पेक्षाही चांगलं पुस्तक आहे.)

* स्मृतीचित्रे - लक्ष्मीबाई टिळक

* A tale of two cities - Charles Dickens

* Anne of Green Gables - Lucy Maud Montgomery

* प्रारंभ - गंगाधर गाडगीळ

* The little prince - Antoine de Saint-Exupéry

आता मी कुणाला खो देऊ बरं?

G आणि आळश्यांचा राजा या दोघांना टॅगते आहे मी.

तुम्हाला पुस्तकं वाचायला आवडतात? तुमच्या लाडक्या १५ पुस्तकांविषयी वाचायला आवडेल मला.

माझा हॅप्पीटूयू

काल माझा पैला हॅप्पीटूयू होता. मी चांगला मोठ्ठा एक वर्षाचा झालोय म्हटलं आता. तर हॅप्पीटूयूची भेट पाहिजे म्हणून मी हट्ट करून बघितला, सगळी अपूर्ण पोष्टं पूर्ण करीन असं प्रॉमिस गवराईकडून मिळवायचा, पण तिने काय दाद नाही लागू दिली. रोज भेटत नाही ते ठिकंय, पण म्हणजे आमचा हॅप्पीटूयू पण विसरायचा म्हणजे फारच. आमी नाई जा बोलणार. एकदम कट्टी फू. बारा वरशे बोलू नको म्हणाव. मी चिल्लोय.

चिल्लोय म्हणून डिक्लेयर केलं तरी बघत नाई कोणी आमच्याकडे. खूप खूप चिल्लोय मी. सॉरी म्हटलं तरी कध्धी कध्धी बोलणार नाही तिच्याशी.

नवीन अंगा करणार, सजवणार असं प्रॉमिस केलंय गवराईने. पण मी चिल्लोय.

मी सॉल्लिडच चिल्लो म्हणून मग गवराईने केक बनवला माझ्यासाठी:

सजवणार म्हणजे काय काय करणार ते विचारायला पाहिजे तिला . ही बाई म्हणजे ना ...
काय काय सांगावं बरं हिला ...
तुमच्याकडे काही सॉल्लिड आयडियाची कल्पना आहे मला कसं कसं सजवता येईल म्हणून?

**************************************************************************

संगणकक्षेत्रात असून सुद्धा मी कित्येक वर्षं झोपलेलीच होते ब्लॉग बाबत. रोजच्या कामातल्या बोरिंग तांत्रिक गोष्टींविषयी काही खरडण्याची माझी इच्छा नव्हती, आणि दुसरं काही सुचत नव्हतं. म्हणजे सुरसुरी आली की मी लिहायचे काही तरी, पण ते माझ्या वहीत. एकदा बराहा वापरून बघितलं, आणि देवनागरीमध्ये इतक्या सहज लिहिता येतंय हे बघून खूश झाले. मग उत्साहाने हा ब्लॉग बनवला. ब्लॉगविश्वातल्या दिग्गजांएवढ्या dedication ने, नियमित लिहिणं मला जमत नाही, पण म्हणून काय आम्ही ब्लॉग खरडूच नये?

ब्लॉग सुरू करताना काही गोष्टी डोकयात होत्या. एक म्हणजे ब्लॉग डायरीला पर्याय म्हणून लिहायचा नाही. डायरी ही अगदी मनातल्या गोष्टी लिहिण्याची जागा असते. आपल्याला काय वाटतं आहे, हे नोंदवण्यासाठी. जसं वाटलं तसं, raw उतरवण्यासाठी. कुणाजवळंच बोलता येणार नाही अश्या गोष्टी बिनदिक्कत लिहिण्यासाठी. त्यामुळे ब्लॉगवर वाचकांसाठी डायरी लिहायची नाही हे तर नक्की.

दुसरं म्हणजे रोज नियमित लिहिणाऱ्यांविषयी मला आदर आहे, पण हे आपल्याला झेपणाऱ्यातलं नाही याची खात्री होती. त्यामुळे ब्लॉगवर रतीब घालायचा नाही - रोज / दर आठवड्याला इतके पोस्ट पाडलेच पाहिजेत असं टार्गेट ठेवायचं नाही.

एवढं भव्यदिव्य (!) उद्दिष्ट घेऊन ब्लॉगायला सुरुवात केल्यामुळे आज त्याच्या वाढदिवसाला मी जाम खूश आहे. वर्षभरात एवढी आबाळ सोसून हे बाळ जिवंत राह्यलंय, आणि कुणालातरी इथे खरडलेलं वाचावंसं वाटलंय म्हणजे ग्रेटच.

श्रीलंका म्हणजे हत्तीच हत्ती!

श्रीलंकेत फिरायला गेल्यावर पहिला दीड दिवस आम्ही नुसते हत्तीच बघत होतो. लहान हत्ती, मोठे हत्ती, माणसाळलेले हत्ती, रानटी हत्ती, एक आठवड्याच्या पिल्लापासून ते एकवीस वर्षांच्या आजोबांपर्यंत वेगवेगळ्या वयाचे हत्ती. जंगलात हत्ती, रस्त्यावर हत्ती, आणि टीशर्टवर पण हत्तीच!
हत्ती दोन प्रकारचे असतात. आफ्रिकन आणि भारतीय (आशियाई) . श्रीलंकेतला हत्ती म्हणजे भारतीय हत्तीच आहे. आफ्रिकेतल्या नर हत्तींना सुळे असतातच, माद्यांना सुद्धा काही वेळा असतात. भारतीय हत्तींमध्ये नराला काही वेळा सुळे असतात, तर माद्यांमध्ये ते नसतातच. सुळ्यांची लांबीसुद्धा आफ्रिकेतल्या हत्तींपेक्षा कमी असते. भारतीय हत्तीच्या गंडस्थळाचा आकार वेगळा असतो. भारतीय हत्ती आफ्रिकेतल्या हत्तींपेक्षा उंचीला कमी असतात. भारतीय हत्तीचे कान आफ्रिकेतल्या हत्तीपेक्षा छोटे असतात. भारतीय हत्तीच्या सोंडेवर कमी वळ्या असतात,आणि सोंडेच्या टोकाला दोन ‘ओठ’ असतात (आफ्रिकेतल्या हत्तीच्या सोंडेच्या टोकाला एकच ‘ओठ’ असतो. भारतीय हत्तींच्या गंडस्थळावर, सोंडेवर कित्येक वेळा पंढरा रंग असतो - आफ्रिकेतला हत्ती तिथल्या माणसांसारखाच पूर्ण काळा असतो. शिवाय भारतीय आणि आफ्रिकेतल्या हत्तीच्या पायाच्या नखांची संख्या वेगवेगळी असते. (किती ते मी यशस्वीरित्या विसरलेले आहे! :)) ही मौलिक माहिती दिली आमचा तिथला चक्रधर ‘सरथ’ याने. (सारथी म्हणता येईल त्याला, नाही का ? ;) )
थोडं गुगलल्यावर आणखी काही फरक समजले - आफ्रिकेतला हत्ती खांद्यात जास्त उंच असतो, तर भारतीय हत्तीची पाठ त्याच्या शरीरातला सगळ्यात उंच भाग असतो. भारतीय हत्तीपेक्षा आफ्रिकेतल्या हत्तीच्या अंगावर जास्त सुरकुत्या असतात. (असणारच ... एवढ्या उन्हात फिरल्यावर काय होणार?)
आता एवढे हत्ती बघितल्यानंतर मला पण स्फुर्ती झाली एक हत्ती काढायची. आणि मी एकदम सायंटिफिकली शुद्ध भारतीय हत्ती काढलाय तो. नेहेमीसारखे मोठ्ठे आफ्रिकन कान काढून बाकी तपशील लपवले नाहीयेत बरं का :) आता तो जरा पाठीपेक्षा खांद्यात उंच वाटतो आहे तो भाग वेगळा ... त्याला कलाकाराचं स्वातंत्र्य - ’artistic freedom' - म्हणायचं. ;)

पांढऱ्यावरचे काळे: १

प्राथमिक शाळेत असताना आमच्या वर्गात एक मुलगी होती - दीपाली बळेल नावाची. दुसरीमध्ये असताना मोत्यासारखं अक्षर होतं तिचं! इतकं सुंदर अक्षर की आमच्या बोंडे सरांनी मोठ्या शाळेच्या - म्हणजे चौथीपेक्षा सुद्धा मोठ्ठ्या मुलांना तिची वही दाखवून विचारलं होतं ... बघा तुम्ही तरी इतकं सुवाच्य लिहिता का म्हणून! चांगलं अक्षर असलं म्हणजे असं मोठ्या वर्गाच्या शिष्ट मुलांसमोर ‘इम्प’ पाडता येतं हा साक्षात्कार मला तेंव्हा झाला.

तिसरीमध्ये आम्हाला सुलेखन - म्हणजे टाक वापरून पुस्ती काढायची - होती. तिसरीतल्या पोरांच्या शाई सांडून ठेवण्याच्या अपार क्षमतेवर संपूर्ण विश्वास असणाया चौधरी सरांनी सरळ पोरांकडून ती पुस्ती निळ्या स्केचपेनानी भरून घेतली होती, त्यामुळे अक्षर सुधारण्याची एक सुंदर संधी हुकली. पण मग नंतर घरातल्या आमच्या प्रयोगांमध्ये अजितने मला घरी एक मस्त बोरू बनवून दिला, आणि वॉशिंग्टनच्या कुऱ्हाडीसारखा माझा बोरू दिसेल त्या कागदावर चालायला लागला. घरी बाबा सोडून सगळ्यांची अक्षरं सुंदर होती (बाबा आपल्या व्यवसायाला जागून खास डॉक्टरी लीपीमध्ये लिहायचे - त्यांनी लिहिलेलं वाचणं सोडा - हे बाळबोध मराठीमध्ये आहे का इंग्रजीमध्ये हे सुद्धा खात्रीने सांगता येत नाही कुणाला!) पण अक्षर चांगलं असलं तरी एकजात सगळ्यांना लिहिण्याचा मनस्वी कंटाळा होता.(कुणा दुष्टाने लीपीचा शोध लावला त्याची शिक्षा म्हणून आम्हाला गृहपाठ म्हणून धडेच्या धडे उतरवून काढावे लागतात - इति आमचे ज्येष्ठ बंधू.) त्यामुळे हे असलं लिहिण्याचं नतद्रष्ट खूळ माझ्या डोक्यात कुठून शिरलं त्याचा घरच्यांना अंदाज येईना. सुधरेल हळुहळू शेंडेफळ म्हणून त्यांनी सोडून दिलं.

बोरूचा आणि एकंदरीतच लेखनप्रेमाचा परिणाम म्हणून चौथी-पाचवीपर्यंत माझं अक्षर थोडंफार वाचनीय झालं होतं. पण मग शुद्धलेखन नावाचा नवीन शत्रू प्रबळ झाला होता. अक्षर वाचता आलं की शुद्धलेखनाच्या चुका जास्त समजतात, हा बोरू - सरावाचा तोटा नव्यानेच लक्षात आला. पाचवीत एकदा एक तास ऑफ होता, त्यामुळे दुसऱ्या वर्गावरच्या यमुना महाजन टीचर आमच्या वर्गावर (पोरं वळायला) आल्या. त्यांनी सहज म्हणून माझी भूगोलाची वही बघितली. ‘भुगोला’च्या त्या वहीत मी पहिल्याच पानावर ‘दीशां’ची नावे अशी लिहिली होती - पुर्व, पश्चीम, उत्तर (अ ला उकार देऊन उ) आणि दक्षीण. हे वाचून त्या बेशुद्ध पडायच्याच बाकी होत्या. (तेंव्हा मी नुकतंच सावरकरांचा देवनागरी सुलभीकरणाविषयीचा लेख वाचला होता कुठेतरी, त्यामुळे माझ्या मते ‘अ’ ला उकार देऊन लिहिलेलं ’उत्तर’ बरोबरच आहे असा माझा दावा होता. टिळकांनी नाही का संत शब्द तीन प्रकारे लिहून दाखवला होता - पण आमच्या शाळेतले शिक्षक टिळकांच्या शिक्षकांसारखे मोकळ्या मनाचे नसल्यामुळे मी हे मत टीचरना सांगायचं धाडस केलं नाही.)

तशी तेंव्हा वर्गातल्या बहुसंख्य मुलामुलींची शुद्धलेखनाची परिस्थिती माझ्याइतपतच होती. आमच्या वर्गात प्रत्येक शब्द देवनागरीमध्ये कसा लिहायचा हे पाठ करणारे काही महाभाग होते, ते सोडता.

म्हणजे मी वाचायचे भरपूर, त्यामुळे शब्दसंपत्ती चांगली होती - पण प्रत्येक शब्द कसा लिहायचा हे लक्षात राहणं शक्य नव्हतं. त्यापेक्षा कानाला योग्य वाटणारं लिहायचं हे जास्त सोयीचं वाटत होतं, तिथे पंचाईत होती. परत ‘पाणी’ शुद्ध, तर मग ‘आणी’ अशुद्ध कसं असे प्रामाणिक प्रश्न खूपच होते. उच्चार करून बघितला, तर ‘आणी’, आणि, ‘अणी’, ‘अणि’ हे चारही उच्चार बरोबरच वाटायचे.

(क्रमशः)