श्रीलंका म्हणजे हत्तीच हत्ती!

श्रीलंकेत फिरायला गेल्यावर पहिला दीड दिवस आम्ही नुसते हत्तीच बघत होतो. लहान हत्ती, मोठे हत्ती, माणसाळलेले हत्ती, रानटी हत्ती, एक आठवड्याच्या पिल्लापासून ते एकवीस वर्षांच्या आजोबांपर्यंत वेगवेगळ्या वयाचे हत्ती. जंगलात हत्ती, रस्त्यावर हत्ती, आणि टीशर्टवर पण हत्तीच!
हत्ती दोन प्रकारचे असतात. आफ्रिकन आणि भारतीय (आशियाई) . श्रीलंकेतला हत्ती म्हणजे भारतीय हत्तीच आहे. आफ्रिकेतल्या नर हत्तींना सुळे असतातच, माद्यांना सुद्धा काही वेळा असतात. भारतीय हत्तींमध्ये नराला काही वेळा सुळे असतात, तर माद्यांमध्ये ते नसतातच. सुळ्यांची लांबीसुद्धा आफ्रिकेतल्या हत्तींपेक्षा कमी असते. भारतीय हत्तीच्या गंडस्थळाचा आकार वेगळा असतो. भारतीय हत्ती आफ्रिकेतल्या हत्तींपेक्षा उंचीला कमी असतात. भारतीय हत्तीचे कान आफ्रिकेतल्या हत्तीपेक्षा छोटे असतात. भारतीय हत्तीच्या सोंडेवर कमी वळ्या असतात,आणि सोंडेच्या टोकाला दोन ‘ओठ’ असतात (आफ्रिकेतल्या हत्तीच्या सोंडेच्या टोकाला एकच ‘ओठ’ असतो. भारतीय हत्तींच्या गंडस्थळावर, सोंडेवर कित्येक वेळा पंढरा रंग असतो - आफ्रिकेतला हत्ती तिथल्या माणसांसारखाच पूर्ण काळा असतो. शिवाय भारतीय आणि आफ्रिकेतल्या हत्तीच्या पायाच्या नखांची संख्या वेगवेगळी असते. (किती ते मी यशस्वीरित्या विसरलेले आहे! :)) ही मौलिक माहिती दिली आमचा तिथला चक्रधर ‘सरथ’ याने. (सारथी म्हणता येईल त्याला, नाही का ? ;) )
थोडं गुगलल्यावर आणखी काही फरक समजले - आफ्रिकेतला हत्ती खांद्यात जास्त उंच असतो, तर भारतीय हत्तीची पाठ त्याच्या शरीरातला सगळ्यात उंच भाग असतो. भारतीय हत्तीपेक्षा आफ्रिकेतल्या हत्तीच्या अंगावर जास्त सुरकुत्या असतात. (असणारच ... एवढ्या उन्हात फिरल्यावर काय होणार?)
आता एवढे हत्ती बघितल्यानंतर मला पण स्फुर्ती झाली एक हत्ती काढायची. आणि मी एकदम सायंटिफिकली शुद्ध भारतीय हत्ती काढलाय तो. नेहेमीसारखे मोठ्ठे आफ्रिकन कान काढून बाकी तपशील लपवले नाहीयेत बरं का :) आता तो जरा पाठीपेक्षा खांद्यात उंच वाटतो आहे तो भाग वेगळा ... त्याला कलाकाराचं स्वातंत्र्य - ’artistic freedom' - म्हणायचं. ;)