अजून एक राबडीदेवी

आमच्या हाऊसिंग सोसायटीची निवडणूक आहे, आणि कार्यकारिणीमध्ये किमान १०% स्त्रीसदस्य असल्या पाहिजेत असा काहीतरी सहकारी सोसायट्यांचा नियम आहे, म्हणून मला लोकांनी मारून मुटकून उभं केलंय निवडणूकीला. म्हणजे तू फक्त उभी रहा, सद्ध्या नवरा जसं काम बघतो, तसंच तू निवडून आल्यावर तुझ्या वतीने बघेल असं म्हणून. म्हणजे चक्क राबडीदेवीच केली की त्यांनी माझी एकदम.

स्त्रियांचा हाऊसिंग सोसायटीच्या कारभारातला सहभाग वाढायला हवा हे नक्की. पण मला सद्ध्या ही जादाची `एंपॉवरमेंट’ नकोय. माझं सद्ध्याचं सबलीकरण मला पुरेसं आहे. नोकरी आणि घरातलं बघताना मला जेमतेम जिवंत राहण्याएवढा वेळ स्वतःपुरता मिळतोय. त्या मौलिक वेळाचा बळी देऊन मला सोसायटीच्या भल्यासाठी काही करण्याची खरंच इच्छा नाही. मी सोसायटीचं काम केलं म्हणून नोकरीवरचं काम कमी होणार आहे का माझं? का घरातल्या कामातला वाटा कमी होणार आहे?

मला खात्री आहे, राजकारणात पडण्याची इच्छा नाही म्हणणाऱ्या सगळ्या जणी हेच आर्ग्युमेंट करतील. एक तर unstructured सेट अप मध्ये काम करणं स्त्रियांना जड जातं - मिटिंगमध्ये एकदम आक्रमक पवित्रा घेऊन हमरीतुमरीवर येणारे पुरूष सहकारी मिटिंग संपल्यावर परत एकमेकांबरोबर सहज खेळीमेळीने कसे वागतात हे बहुसंख्य बायकांना न उलगडलेलं कोडं आहे. आपला मुद्दा पटवून देण्यासाठी एवढा आक्रमक मार्ग अवलंबणाऱ्या स्त्रीला हेच सहकारी बिनधास्त ‘आक्रस्ताळी’ ठरवून मोकळे होतात. म्हणजे तिने मिटिंगमध्ये बसून फक्त तोंड बंद ठेवणं अपेक्षित आहे का? का सईबाई व्हायचं - नुसतं दाखवलेल्या रेषेवर सही करायची निमूटपणे? किंवा सरळ नवऱ्याला सगळा कारभार बघायला द्यायचा ? ऑफिसमधली गोष्ट वेगळी असते - तिथे मिटिंगमध्ये प्रत्येकाला एक designated role असतो. कुरकूर करत का होईना, पण प्रत्येकाने तो स्वीकारलेला असतो. सोसायटीच्या मिटिंगसारखं `free for all' नसतं ते वातावरण.

म्हणजे स्त्रिया सार्वजनिक जीवनात पुढे येतच नाहीत का? नक्कीच येतात. पण अशा सहभागासाठी, आपली लायकी तिथे सिद्ध करून स्वतःचं स्थान निर्माण करण्यासाठी त्यांना नक्कीच जास्त रक्त आटवावं लागतं असं मला वाटतं. आमच्या सोसायटीच्या कामापुरतं बोलायचं, तर जे माझा नवरा सहज जाताजाता करू शकतो, त्याच कामासाठी इतकी मेहनत करायची माझी आज तयारी नाही. आणि जोवर मला असं वाटतं, तोवर राजकारणातल्या स्त्रिया म्हणजे राबडीदेव्याच असणार बहुसंख्येने.