Thursday, December 14, 2023

मध्यरात्रीनंतरचे तास

 गेले काही महिने – वर्षं माझी पुस्तक वाचायची सवय अगदी सुटली आहे. म्हणजे एके काळी Gone with the Wind किंवा Complete Short Stories of Sherlock Holmes सारखे ठोकळे आठवडाभरात हातावेगळे होत होते यावर विश्वास बसू नये अशी परिस्थिती आहे. हे प्रकर्षाने जाणवायचं कारण म्हणजे पहिल्या वाचनात आवडलं, काही तपासून बघायचंय म्हणून परत वाचण्यासाठी काढून ठेवलेलं Sapiens आणि Walden सुद्धा मी कित्येक महिन्यात वाचू शकलेले नाही. त्यामुळे नव्याने पुस्तक घेताना त्याच्या जाडीचा अंदाज घेणं आणि हे आपण नक्की वाचणार आहोत का कधी असं स्वतःला विचारणं भाग आहे. त्यात बहुसंख्य कथा – कादंबर्‍या वाचणं अजूनच अवघड जातंय. त्यामुळे ’मध्यरात्रीनंतरचे तास’ गेल्या वर्षीपासून खुणावत होती तरी मी विकत घ्यायचं टाळत होते. पण या वेळी मात्र खरेदीचा मोह आवरला नाही.




माऊला स्क्रीनची फार सवय लागतेय असं सध्या जाणवतंय, आणि मी हिटलरशाही गाजवत तिचा स्क्रीनटाईम अगदी मर्यादित केलाय. तिने खरंच स्क्रीनमध्ये डोकं घालून बसायचं नसेल, तर मलाही लॅपटॉप / मोबाईलपासून दूर रहायला हवंय, तिच्या बाबाने टीव्ही बंद करायला हवाय हे लक्षात आल्याने सध्या घरात स्गळेच स्क्रीन बर्‍यापैकी विश्रांती घेताहेत. माझ्या फतव्याचा फायदा तिला किती होणार माहित नाही, पण मला नक्की होतोय. स्क्रीन नाही म्हटल्यावर चार – पाच दिवसात हातावेगळं झालं हे पुस्तक. आणि आपण आता पुस्तक वाचू शकत नाही ही माझी चिंता दूर झाली.

सलमा या तमीळ लेखिकेच्या कादंबरीच्या इंग्रजी अनुवादाचा हा सोनाली नवांगुळने केलेला मराठी अनुवाद. अनुवाद, त्यातुनही अनुवादाचा अनुवाद म्हणजे बोजड भाषा आणि कानगोष्टींच्या खेळाप्रमाणे अर्थाचा अनर्थ हे दोन्ही धोके असतात. पण असा कुठला खडा दाताखाली येत नाही हे सोनालीचं मोठं यश आहे. खरोखर सुंदर ओघवता झालाय अनुवाद. त्याला साहित्य अकादमीचा पुरस्कार मिळालाय हे अगदी योग्य आहे.

तमिळनाडूमधल्या एका लहान खेड्यातल्या मुस्लीम कुटुंबातल्या नऊ दहा वर्षांच्या मुलीची ही गोष्ट. फक्त तिचीच नाही, तर तिच्या अजुबाजूच्या सगळ्यांचीच. जिथे पाळी आलेल्या मुलीला शाळेसाठीसुद्धा घराबाहेर पडायची संधी नाही, अशा वातावरणात काय घडू शकणार आहे? किती मर्यादित अनुभवविश्व असणार तिचं! खरं सांगते, राबियाच्या गोष्टीत पाचशे पानांची एखादी कादंबरी होण्याइतकं काही असू शकेल असं मला वाटलं नव्हतं. आधीच सध्या पुस्तकं वाचायला अवघड जाताहेत, त्यात हे नक्की बोअर होणार आणि बाजूला पडणार अशी भीती वाटत होती मला. पण पुस्तक हातात घेतलं आणि आठवडाभरात वाचून झालंही!

प्रवास, नव्या गोष्टी शिकणं, स्वतःला व्यक्त करणं, नवे अनुभव घेणं या सगळ्या माझ्या जिव्हाळ्याच्या गोष्टी. जिथे यातलं काहीच करायचं स्वातंत्र्य नाही त्या आयुष्याची कल्पनाही माझा जीव दडपून टाकते. असं जगणं वाट्याला आलेल्या, आणि त्याला आपापल्या पद्धतीने सामोर्‍या जाणार्‍या किती स्त्रिया या पुस्तकात भेटतात. त्यांच्या दृष्टीकोनातून दिसणारे त्यांच्या घरातले / ओळखीचे पुरुष भेटतात. बंद दरवाजांच्या आतल्या जगण्याचं विश्वरूपदर्शन होतं. ’कैरो ट्रायलॉजी’ वाचताना जी जबरदस्त घुसमट जाणवली होती त्याची आठवण झाली ही कादंबरी वाचताना. जरूर वाचा असं सुचवेन.  

मध्यरात्रीनंतरचे तास
सलमा
अनुवाद: सोनाली नवांगुळ
मनोविकास प्रकाशन

Saturday, August 13, 2022

कं पोस्ट ४

कं पोस्ट १
कं पोस्ट २
कं पोस्ट ३

 
    घरी कम्पोस्टिंग करावंच म्हणते मी. कम्पोस्टिंगला सुरुवात केली तेव्हा मी त्याकडे थोडं तरी लक्ष द्यायचे. म्हणजे कधी ते हलवणं, वास येतो आहे असं वाटलं तर कोरडेपणासाठी माती / कोकोपिट / जुनं कम्पोस्ट घालणं इतपत. गेली काही वर्षं मी एवढेही कष्ट घेत नाही. कम्पोस्टचा डबा भरला की तो तयार कम्पोस्टमध्ये रिकामा करायचा आणि पुन्हा वापरायला घ्यायचा इतकंच करतेय. निसर्ग आपलं काम करतोच. आपल्याला फक्त कम्पोस्टच्या जवळपास दिसणार्‍या चिलटं – सोल्जरफ्लाय – गांडूळ इत्यादि जैवविविधतेकडे आणि फार पाऊस आला तर येणार्‍या वासाकडे (माझी गॅलरी वरून उघडी आहे, त्यामुळे कम्पोस्टला ऋतुमानाप्रमाणे ऊन, पाऊस मिळतंच.) डोळेझाक करावी लागते. (घराच्याच स्वच्छतेकडे डोळेझाक केली की हे आपोआप होऊन जातं. घराघरातून संकलन केलेल्या कचर्‍याचं पुढे काय होतं हे बघितलं तर हे परवडतंच.) बागेतल्या कुंड्यामध्ये घालायला माती – खत विकत आणण्याऐवजी हे कम्पोस्टच वापरता येतं आणि यात बहुतेक झाडं मस्त येतात. (जी येत नसतील ती बागेतून गायब झाली असावीत माझ्या.)


    अशा या आळशी कम्पोस्टचा अजून एक फायदा म्हणजे त्यातून बरंच काही उगवून येतं. गेल्या वर्षी टाकलेल्या आंब्यांच्या कोयीतून या वर्षी आंब्याची रोपं येतात. जांभळं, खजूर, सिताफळं, चेरी टोमॅटो अमाप येतात. कलिंगडाचे, खरबूजाचे वेल येतात. सुंदर नाजुक आळंब्या येतात. कम्पोस्टमधला खाऊ खायला आलेल्या बुलबुल आणि इतर पक्ष्यांमुळे कडुनिंब, मायाळूच्या बिया इथे पोहोचतात, त्या उगवून येतात. 

    

    या वेळी आंब्याच्या पेटीत केलेल्या कम्पोस्टमधून एक भोपळ्याचा वेल उगवून आला. प्रकाशाच्या दिशेने वाढत तो थेट गच्चीच्या दिशेने गेला, आणि शेजारच्यांच्या गॅलरीच्या ऑनिंगच्या छतापर्यंत पोहोचला. आतापर्यंत आलेल्या काकडी कलिंगड इ. वेलांना भरपूर फुलं लागली, तरी फळांमध्ये फळमाशी व्हायची त्यामुळे फळं गळून पडली होती. या वेलाला शेजारच्या ऑनिंगच्या छतावर मस्त भोपळा लागला, आणि मोठाही झाला. न केलेल्या कष्टांचं चांगलं भारी फळ मिळालंय मला. 

कोवळी पानं, फुलं सगळंच अप्राप्य 😀


पहिलं दर्शन


वेल वाळून गेल्याने आज काढला - दोन किलो तरी झालेला असावा.😊


कापल्यावर 😍


घारगे, सूप, थालीपीठ काय करावं बरं याचं?